Podstawowe informacje o prawie autorskim
O prawie autorskim słyszał chyba każdy. W sieci mówi się o nim najczęściej w kontekście muzyki i materiałów filmowych. Ale prawo autorskie chroni nie tylko tych wielkich, ale też każdego twórcę. I to nie tylko muzyka i film są chronione, ale również tekst pisany, np. wpisy blogowe, artykuły, dźwiękowe nagrania lektorskie, fotografie, obrazy, projekty graficzne, architektoniczne, programy komputerowe, utwory sceniczne itd. Panuje mnóstwo mitów i mylnych poglądów na temat praw autorskich, co jest spowodowane ogromną niewiedzą na jego temat. Opiszę poniżej kilka popularnych tematów związanych z prawem autorskim. Spotkałem się wielokrotnie z wątpliwościami, dlatego chciałbym je naświetlić.
Informacja o prawie autorskim
Mówi się, że jeżeli nie ma informacji o prawie autorskim, to utwór nie jest chroniony. Nie jest to prawda. Twórca dzieła nie ma obowiązku umieszczania takiej informacji. Nawet jeśli utwór nie posiada takiej informacji z dużą dozą pewności można założyć, że jest chroniony. Należy zawsze brać pod uwagę fakt, że jeśli mamy do czynienia z jakimkolwiek przejawem twórczej działalności, to nie można go powielać. Oczywiście z wyjątkiem sytuacji, jeśli jesteśmy pewni, że jest inaczej (np. jasny zapis).
Jak powinno używać się znaku Copyright?
Poprawne użycie informacji o prawie autorskim to schemat: "Copyright (tutaj daty) by (autor)". Zamiast wyrazu "Copyright" można użyć znaku © (c w okręgu). Co ważne "(C)" (C w nawiasie) nie posiada mocy prawnej.
Korzyść majątkowa
Innym mitem dotyczącym prawa autorskiego jest stwierdzenie, że używanie utworu bez uzyskiwania korzyści materialnej nie narusza prawa autorskiego. Narusza i bez znaczenia jest fakt, czy ktoś na tym zarabia. Należy wziąć pod uwagę, że już samo rozpowszechnianie bez zezwolenia (nawet nieodpłatne) narusza prawo. Dodatkowe zarabianie na rozpowszechnianiu treści chronionych prawem autorskim zwiększa winę i wysokość odszkodowania na rzecz posiadacza praw do utworu.
Dozwolony użytek
Wykorzystywanie utworów w tzw. dozwolonym użytku to dość luźny i nieprecyzyjny zapis, w którym istotną rolę odgrywa intencja. Dozwolone użycie to wyjątek w prawie autorskim stworzony, aby umożliwić cytowanie, badania naukowe, komentowanie, podawanie wiadomości na temat utworów objętych prawem autorskim, ale bez wymaganej zgody autora. Pamiętać trzeba, że dozwolony użytek polega na wykorzystaniu krótkich fragmentów utworów z podaniem autora i źródła. Fragmenty nie powinny być dłuższe niż to konieczne.
Utrata praw autorskich
Twórca nie musi martwić, że utraci prawa autorskie, jeśli czegoś nie dopilnuje. Nie musi go bronić, czy przeprowadzać jakiś dodatkowych procedur prawnych. Autor może ewentualnie zrzec się praw na rzecz innego podmiotu.
Przeczytaj następny wpis Legalność muzyki w Internecie. Poruszyłem w nim problem muzyki w sieci, który nurtuje twórców i odbiorców.